สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากร ก็ทรงพระสโมสรโสมนัสตรัสว่า กลฺโลสิ สมควร
แล้วที่ควรวิสัชนาในกาลบัดนี้
ทวัตติงสมหาปุริสลักขณปัญหา คำรบ 3 จบเท่านี้

พรหมจารีปัญหา ที่ 4

สมเด็จพระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดี มีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต
นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้มีญาณปรีชา สมเด็จพระมหากรุณาเจ้านี้ เป็นพรหมจารีหรือพระ
ผู้เป็นเจ้า
พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภาร สมเด็จ
พระมหากรุณาเป็นพรหมจารี
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้า
แต่พระนาคเสนผู้ปรีชา องค์สมเด็จพระมหากรุณาซิเป็นพรหมจารีแล้ว จะเป็นศิษย์แห่งพรหม
ดอกกระมัง โยมยังกังขาอยู่ พระผู้เป็นเจ้าจงวิสัชนาให้แจ้งก่อน
พระนาคเสนถวายพระพรว่า พระราชสมภารเจ้า ยังมีช้างอยู่ตัวหนึ่งเป็นใหญ่กว่าช้าง
ทั้งหลายเหล่านั้นสิ้น พระราชาสมภารได้ยินเขาว่าบ้างหรือหามิได้เล่า
พระเจ้ากรุงมิลินท์ตรัสว่า โยมได้ยินอยู่ พระผู้เป็นเจ้า
พระนาคเสนจึงถามอีกเล่าว่า ช้างกระทำโกญจนาทเหมือนนกหัสดีลิงค์หรือ ขอ
ถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้าผู้มี
ปรีชาญาณ พระนาช้างนั้นกระทำโกญจนาทอย่างยกหัสดีลิงค์
พระนาคเสนจึงถามพระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นธรณีว่า ช้างนั้นร้องโกญจนาทเหมือนนก
หัสดีลิงค์แล้ว ก็ช้างตัวนี้เป็นศิษย์นกหัสดีลิงค์ดอกกระมัง น่ะบพิตรพระราชสมภาร
พระเจ้ากรุงมิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสแก้ว่า ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้า ช้างนั้น
เล่า จะได้เป็นศิษย์นกหัสดีลิงค์นั้นหามิได้

พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า ฉันใดก็ดี สมเด็จพระมหากรุณาเจ้านี้เป็นพรหมจารี เหตุ
ว่ามีฌานเหมือนพรหม จะได้เป็นศิษย์พรหมหามิได้ เหมือนกับช้างที่ได้อุปมานั้น อนึ่งอาตมา
จะถามว่า มหาพรหมนั้นได้ตรัสรู้ด้วยตนเอง หรือไม่ได้ตรัสรู้ น่ะบพิตรพระราชสมภาร
พระเจ้ากรุงมิลินท์ปิ่นธรณีมีพระราชโองการตรัสว่า มหาพรหมนั้นจะได้ตรัสรู้ด้วยตน
เองหามิได้
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า ถ้ากระนั้นท้าวมหาพรหมก็เป็นศิษย์สมเด็จรพระผู้มี
พระภาค
พระเจ้ามิลินท์ปิ่นธรณีมีพระราชโองการตรัสว่า กลฺโลสิ พระผู้เป็นเจ้าวิสัชนามานี้
สมควรแล้วนักหนา ในกาลบัดนี้
พรหมจารีปัญหา คำรบ 4 จบเท่านี้

อุปสัมปันนปัญหา ที่ 5

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ผู้เป็นปิ่นธรณีจึงมีพระราชโองการตรัสถามพระนาคเสน
ว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาคเสนผู้ปรีชา อุปสมฺปทา อันว่าอุปสมบทนี้ดีหรือ หรือว่า
อนุปสมบทนี้ดี
พระนาคเสนมีเถรวาจาว่า มหาราช ขอถวายพระพรมหาบพิตรมหิศรด้วยอิสริยยศ
อุปสมบทนี้ดีกว่าอนุปสมบท ขอถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากรมีพระราชโองการตรัสถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่
พระนาคเสนผู้ปรีชาญาณ สมเด็จพระมหากรุณานี้เป็นอุปสมบทหรือ หรือว่า เป็นอนุปสมบทเล่า
ฝ่ายพระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรผู้เป็นมหิศรอันเลิศ สมเด็จ
พระมหากรุณาผู้ประเสริฐเป็นองค์อุปสมบท
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นอิสริยยศจึงตรัสประกาศให้ปรากฏแก่โยนกข้าพหลวงทั้งห้าร้อยว่า
โภนฺโต ปญฺจโยนกสตา ดูรานะโยนกข้าราชการผู้จำเริญทั้งห้าร้อยคอยฟังว่า อยํ นาคเสโน
พระนาคเสนนี้ว่าสมเด็จพระมหากรุณาเจ้าเป็นอุปสมบท สูชาวเจ้าจงกำหนดฟังไว้เป็นพยานใน
กาลบัดนี้